Energie in Smitsveen: een zoektocht
‘Energie in Smitsveen’ was een pilot. We wilden uitvinden hoe mensen met een kleine portemonnee kunnen aanhaken bij de energietransitie, op weg naar een energiezuinige en comfortable woning. Of liever nog: die uitdaging in eigen hand nemen.
In een pilot mogen dingen mis gaan. Gelukkig. Want er ging veel mis. Wij, de partners, bleken nogal in een bubbel te leven. Nou ja, met uitzondering van de mensen die de wijk al kenden: de adviseur leefomging en de huismeesters van Portaal en de sociaal makelaars van Balans. Wat we hadden bedacht paste niet zo goed bij een wijk met 71 culturen en een laag gemiddeld inkomen. Het projectvoorstel ging in de prullenbak. We begonnen opnieuw. Hieronder nemen we u mee in onze zoektoch. Stap voor stap kwamen we toch nog in de buurt van het project dat we wilden: een project van bewoners voor bewoners.
Stap 1: een energieloket
Het project startte met een rondgang van de prokjectsecretaris langs wijkbewoners. Toen stonden we meteen met beide benen op de grond. We wilden bijeenkomsten in de wijk organiseren voor bewoners. Dat stuitte op scepsis. En de projectsecretaris wilde een plekje op het kantoor bij stichtiong Balans, omdat dat laagdrempelig was voor de bewoners. De gesprekspartners onderdrukten een schamper lachje en maakten duidelijk dat een ‘kantoor’ bij Balans niet laagdempelig was. Waarom niet de deur van een garagebox openzetten en daar aanapreekbaar zijn? Portaal had geen garagebox beschikbaar, maar wel een kantoortje in één van de huurflats. Het energieloket was geboren.
Stap 2: een bakfietsrally
Een energieloket, twee dagen per week geopend, was een mooi begin. Maar hoe moesten de bewoners weten dat dat bestond? En dat we €70 beschikaar hadden om gratis energie besparende producten aan te schaffen in een webshop? We moesten naar de bewoners toe. Het idee voor een bakfietsrally langs de 15 huurflats in de wijk ontstond. We mochten de bakfiets van Portaal lenen. We kochten een partytent. Op de eerste stop kwamen in drie uur drie bewoners langs. De volgende keer gingen we aanbellen. Toen ging het al beter. Steeds vaker ging één van de sociaal makelaars van Smitsveen mee. Zij troffen de goede toon. Toen alle 15 flats (1.000 appartementen) waren bezocht, hadden we 300 bewoners gesproken. Maar waarom zette vrijwel niemand onze €70 voor energie besparende producten in in de webshop?
Intermezzo: eigenaren
De woningeigenaren in Smitsveen werden niet vergeten. Energie Actief Soest (EAS) organiseerde in oktober 2021 zijn jaarlijkse wijkactie. Alle 750 woningeigenaren kregen een formulier in de bus met vragen over hun woning. Dat werd huis aan huis opgehaald. Twee bewoners wilden meer. Juni 2022 gingen we met bakfiets en partytent naar 70 houtskelet woningen in de Amnestylaan. Er kwamen twee informatie-avonden over wat er mogelijk was. 25 Bewoners kwamen naar de eerste. Bij de tweede waren er nog vier over. Die wilden aan de slag, maar één van de bewoners was niet tevreden. Nog één keer bracht ze een brief rond: u kunt nog meedoen. Een week later deden niet vier maar 22 bewoners mee. Nu, maart 2023, worden zonnepanelen geïnstaleerd bij 15 woningen. Andere maatregelen volgen. En bewoners van 450 drive-in woningen in de wijk nemen het stokje over.
Stap 3: energiefeesten
In gesprekken met bewoners van de huurflats werd duidelijk dat energie geen fijne binnenkomer was. Slechte ervaringen met energiebedrijven zorgden voor wantrouwen. Dat we ‘van de gemeente’ waren hielp niet echt. Er waren zelfs geruchten dat contact met ons voor een hogere enegierekening zorgde. Niet eens zo gek, want begin 2022 schoten de energieprijzen omhoog. We organiseerden afspraken met de de Turkse, de Somalische en de Eritrese gemeenschap. En we organiseerden vier wijkfeesten. En de sfeer sloeg om. Wijkbewoners gingen ons helpen. Er kwam een nieuwe, betere regeling voor mensen met een kleine portemonnee. Ze konden gratis energie besparende producten krijgen, die ook nog werden aangebracht. Maar ze moesten zich wel inschrijven. Dat was teveel van het goede. Daarom was er bij de feesten een hoekje waar bewoners zich in konden schrijven. En er waren tolken. Dat werkte, maar we wilden meer.
Stap 4: klusactie
De gemeente Soest had budget voor het aanbrengen van energiebesparende maatregelen bij mensen met een kleine protemonnee. Klimaatroute zou ze aanbrengen. Maar hoe bereik je mensen die de weg naar zo’n regeling niet vinden? Toen hoorden we over Present, een organisatie die gelooft dat mensen elkaar willen helpen, maar niet weten hoe. Ze slaan een brug tussen hulpvragers en helpers. We organiseerden een klusactie bij twee flats in de Varenstraat. In totaal 200 flatwoningen. Bij 88 bewoners werden kleine energie besparende maatregelen aangebracht door vrijwilligers. Nog eens 44 werden geholpen door Klimaatroute, in totaal dus 132 van de 200 bewoners. Portaal pakte het initiatief ook op met medewerkers en met hun aannemer. En de partners deden vervolgens de laatste flats. Daarmee waren bewoners van alle flats in Smitsveen geholpen.
Stap 5: project van bewoners
‘Energie in Smitsveen’ was gestart door partners, die zich hadden verenigd in een stuurgroep. De pilot, gefinancierd door de provincie Utrecht liep af op 31 maart 2023. Maar partners en bewoners wilden door. De wethouders verantwoordelijk voor energietranstie, respectievelijk Sociaal Beleid ondersteunden dat idee en op 7 maart 2023 werd een voorstel voor verleninging goedgekeurd. Inmiddels waren wijkbewoners gevonden die zich voor het vervolgproject willen inzetten. Dus werd op 21 maart 2023 een intentieverklaring ondertekend door bewoners en partners om het project in een nieuwe rolverdeling door te zetten: bewoners aan het stuur, partners in een steungroep. Samen op weg om Smitsveen (nog meer) een wijk te maken waar het fijn is om te wonen.
